مرکز تخصصی فقه و اصول النفیسه اصفهان

موضوع اين تحقيق با عنوان (( اقتصاد مطلوب از ديدگاه قران )) مي باشد . اقتصاد از جمله مسائل با اهميت زندگي هر فرد و بالتبع جامعه محسوب مي گردد . اين تحقيق با هدف بررسي آيات اقتصادي قرآن و استخراج منابع و طرق كسب درآمد و منفعت حلال از متن آيات ، تنظيم شده است . لذا بر آن است كه ضمن آشنا نمودن خوانندگان با اين مسئله ، پاسخگوي سوالات مطرح شده باشد .
مهمترين پرسشهايي كه سعي شده در اين مقاله ي پژوهشي به انها پاسخ داده شود اين است كه اصلا اقتصاد به چه معنا است و چه اهميتي براي حيات جامعه دارد و فقدان آن چه پيامد هايي را به دنبال خواهد داشت ؟ و آيا قرآني كه عزت نفس و عفت ازاظهار فقررا در سيماي فقرا مي ستايد براي دوري از فقر و حفظ عزت نفس در پرتو بهره مندي از مواهب الهي و منابع خدادادي توصيه هاي را دارد ؟‌و اگر آري آن منبع كسب درآمد و ترقي اقتصادي چيست ؟‌وآيا بهره مندي از اين مواهب بي رويه و بدون قيد و شرط است يا در چارچوب خاصي قرار گرفته است ؟.
واژگان كليدي اين تحقيق (( اقتصاد )) ،‌(( فقر )) ،‌(( عدالت ))،‌(( توسعه ))، (( مالكيت )) ،‌(( درآمد )) (( محدوديت )) مي باشد.
تحقيق حاضر بر اساس ماهيت و روش (( تحليلي – توصيفي )) و به لحاظ استفاده از اطلاعات (( موردي )) است.
روش انجام كار به صورت كتابخانه اي است كه به اين منظورابتدا با مطالعه كتب اقتصادي بويژه اقنصاد اسلامي و جمع آوري آيات مربوط به اقتصاد ، از كتب تفسيري و روايي و لغوي بهره گرفته شد.

نگارنده :فاطمه یزدانی

آیا معجزه پیامبر گرامی -صلی الله علیه و آله- منحصر به قرآن بوده یا علاوه بر قرآن دارای معجزات دیگری نیز بوده است؟
عده ای تعداد معجزات پیامبر را ۴۴۴۰ مورد عنوان کرده اند . به طور کلی در یک دسته بندی می توان معجزات بیان شده برای پیامبر را به سه گروه تقسیم کرد: گروه اول مـعـجـزاتـى است مـتـعلّق به اجرام سماویّه مانند شقّ القمر و رد الشمس و تظلیل غمام و نزول باران و نازل شدن مائده و طعامها و میوه ها براى آن حضرت از آسمان و غیره.گروه دوم معجزاتى است كه از آن حضرت در جمادات و نباتات ظاهر شده مانند سلام كردن سنگ و درخت بر آن حضرت، حركت كردن درخت بـه امر آن حـضرت، تسبیح سنگریزه در دست آن حضرت، شمشیر شدن چوب براى عكّاشـه در بدْر و براى عبداللّه بـن جحش در اُحُد و شمشیر شدن برگ نخل براى ابودُجانه به معجزه آن حضرت و فرو رفتن دستهاى اسب سراقه بر زمین در وقتى كـه به دنبال آن حضرت رفت در اوّل هجرت و غیره. گروه سوم معجزات آن حضرت است در زنده كردن مردگان و شفاى بیماران و معجزاتى كه از اعضاى شریفه آن حضرت به ظهور آمده مانند خوب شدن درد چشم امیرالمؤمنین علیه السـّلام بـه بـركت آب دهان مبارك آن حضرت كه بر آن مالیده، زنده كردن آهوئى كه گوشت آن را میل فرموده، زنده كردن بزغاله مرد انصارى را كه آن حضرت را بـه آن میهمان كرده بـود. همچنین تكلّم فاطمه بنـت اَسَد با آن حضرت در قبر، زنده كـردن آن حـضرت آن جوان انصارى را كه مادر كور پیرى داشت، شفا یافتن زخم سلمه بن الا كوع كه در خیبر مجروح شد به بركت آن حضرت، خوب شدن دست بریده معاذ بن عفرا و پاى محمّد بن مسلمه و پاى عبداللّه عتیك و چشم قتاده كه از حدقه بیرون آمده بود و سیر كردن آن حضرت چندین هزار كس را از چند دانه خرما و سیراب كردن جماعتى را با اسبان و شترانشان از آبى كه از بین انگشتان مباركش جوشید.

 نگارنده :لیلا تسلیمی

چکیده

ازدواج در شرع منور اسلام دو دسته حق و تکلیف را به دنبال دارد: 1- حقوق و تکلیف غیر مالی 2- حقوق و تکلیف مالی
از جمله حقوق مالی،حق مهریه زن است که مرد مکلف به پرداخت آن است،به عبارتی مرد مکلف است که مهریه را که از آن تعبیر به صداق نیز می شود،به زن بپردازد.بنابراین مهریه مالی است که بوسیله عقد ازدواج به طور متزلزل به ملکیت زن در می آید و البته ملکیت آن از سوی زن با شروط خاص امکان دارد.
در این تحقیق،تاریخچه و فلسفه مهریه بیان شده و تعریف،اقسام، نحوه وصول مهریه و میزان مهریه در شرایط خاص از جمله مسائلی است که در روایات اسلامی و حقوق مدنی به تفصیل در خصوص آن بحث شده است و این تحقیق به بررسی اجمالی آنها در این منابع می پردازد.
همچنین در این تحقیق با استفاده از کتب فقهی و حقوقی و بهره گیری از نظرات حقوق دانان و فقهای مربوطه،برخی علل روی اوردن به مهریه های سنگین و برخی از راه حل های پیشنهادی برای جلوگیری از روی آوردن به مهریه های سنگین،تعریف و موارد استفاده از حق حبس،صحت و عدم صحت به نرخ روز کردن مهریه، مشروع بودن خسارت تأخیر مهریه ای که به نرخ روز شده است،اجمالاً مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.
البته در این تحقیق، مهریه حق مسلم زن متاهل دانسته شده که زن در صورت تمایل، هر زمان که اراده کند، می تواند آن را از همسر خود مطالبه نماید(بدون اینکه ناشزه شناخته شود)
بنابراین برای جلوگیری از اختلاف زن و شوهر بر سر مهریه و حفظ کیان خانواده لازم است تا حد امکان به صورتی که به شخصیت و حقوق زن خدشه ای وارد نشود،میزان مهریه کم گرفته شود تا بدین وسیله مهریه سنگین به عنوان یک فرهنگ غلط از جامعه ما رخت بر بندد.
البته مرد باید مهر را به نرخ روز و بر اساس تغییر شاخص قیمت همان سال به زن بپردازد. درغیر این صورت، زن می تواند ازطریق اجرای ثبت یا مراجعه به دادگاه، مرد را مجبور به پرداخت مهر به او نماید.
این چکیده از نوع چکیده راهنما است.
کلید واژه ها:
«مهر، نحله، فرضیه ، اجرو علایق می باشد. و مالکیت، خسارت، تأخیر تأدیه، شاخص قیمت، به نرخ روز.

نگارنده :مژگان نجفی

چکیده
یکی از قواعد فقهی و حقوقدانان در موارد فراوان به آن از استفاده کرده اند. قاعده ی « عسر و حرج » است گاهی به اختصار آن را قاعده ی « لاحرج » نیز می نامند.
این قاعده در تمامی ابواب فقه اعم از عبادی، تجاری و سیاسی جاری است. قاعده ی مذکور از عناوین ثانویه است.
به موجب این قاعده هرگاه از اجرای احکام اولیه مشقتی غیرقابل تحمّل پدید می آید آن تکلیف برداشته می شود.
کاربرد وسیع و گسترده ی این قاعده در مسائل فقهی و حقوقی و حاکمیت این قاعده بر سایر قواعد فقهی و همچین عدم توجّه کافی به قاعده ی نفی عسر و حرج در فتون حقوقی، فقها و حقوقدانان را بر آن داشته تا با دقت بیشتری به موضع بپردازند، و در حل مسائل و معضلات جامعه توجه بیشتری به آن بنماید.
مدرک این قاعده نیز آیات متعدد قرآن کریم می باشد، مخصوصاً آیه 78 سوره مبارکه حج که می فرماید: « ما جَعَلَ علیکُم فیِ الدّینِ مِن حرجٍ » و همچنین روایات متعددی که این قاعده را تأیید و تفسیر می نمایند.
کاربرد قاعده در حقوق خصوصی ایران در دو بخش عسر و حرج در حقوق خانواده و قانون روابط مؤجر و مستأجر تصریح گردیده با توجه به مطالب عنوان شده ای این پژوهش، کاربرد قاعده در حقوق خانواده به خصوص طلاق را مورد بررسی قرار می دهد.
اما سؤال اصلی که قاعده ی فقهی عسر و حرج در ایجاد حق طلاق برای زنان چه نقشی دارد؟
بنا به تجویز ماده 1130 قانون مدنی و علی رغم قاعده اوّلیه که اختیار طلاق را بر حسب حدیث نبوی « الطَّلاقُ بِید مَن اَخذ بالسّاق » به دست مرد داده است. به زوجه اختیار می دهد که در صورت اثبات عسر و حرج، بتواند از زندگی مشقّت بار و دارای عسر و حرج خود را برهاند . در این صورت دادگاه در صورت احراز موضوع ، زوج را به طلاق وادار و در صورت امتناع زوج از طلاق زوجه، محکمه حکم طلاق را صادر می نماید. این نوشتار درصدد است که به بررسی قاعده عسر و حرج پرداخته و تأثیر آن را بر حق طلاق زنان بیان کند.
واژگان کلیدی:عسر ،حرج،حق ،طلاق

نگارنده : راضیه سادات صالحی

چكيده
آرامش و سلامتي روح و جسم، گمشده‏ي همه‏ي انسان‏هاست و هنگامي فرد مي‏تواند از توانمندي‏هاي خود استفاده كند كه آرامش بر او حكمفرما باشد و از مواردي كه برهم زننده‏ي اين آرامش است حزن و اندوه ناشي از گذشته و ترس از آينده مي‏باشد از اين‏رو بر آن شدم كه با اتكا بر ثقل اكبر، پژوهشي را انجام دهم.
بدين مناسبت ابتدا پس از بررسي لغوي واژه‏ي حزن در ميان فرهنگنامه‏ي قرآني، عربي و فارسي و بيان وجوه و نظاير اين واژه مثل اندوه، غم، خوف به بررسي فروق اللغات مخصوصاً فرق ميان خوف و حزن همّت گماشتم پس از آن به تهيّه معجمي از آيات قرآن كه در آن‏ها واژه‏ي حزن به كار رفته بود، اقدام كرده و با مراجعه به تفاسير مختلف به بررسي اين آيات پرداختم و در ادامه با مقايسه‏ي آيات مكي و مدني اين معجم اين نتيجه حاصل گرديد كه در تمامي اين آيات رفع حزن و اندوه از پيامبران و در رأس آن‏ها پيامبر اكرم9 و مؤمنين مشهود است امّا در اكثر آيات مكي خطاب‏ها بيشتر به پيامبر9 و جهت تسلّي خاطر ايشان است و آيات مدني خطاب‏ها بيشتر براي آرامش و تسلي خاطر مؤمنين مي‏باشد.
و در آخر نيز به علّت حزين خواندن آيات قرآن اشاره گرديد كه هدف از حزين خواندن قرآن يعني خواندن با صوت حسن و زيبا به صورت مؤثر كه به واسطه‏ي آن قرائت و تلاوت يك انقلاب عاطفي، عقلي و عملي در قاري و مستمع ايجاد شود نه اين‏كه منجر به گرياندن و گريه كردن گردد.

واژگان كليدي: اندوه، حزن، خوف، غم، قرآن

                                                                                                                                                                          نگارنده : پروین اختریان

چکیده
آنچه که در این نوشتار در پی آن هستیم اینکه، اولاّ: با معنای لغوی و اصطلاحی تقلید آشنا شدیم که در لغت به معنای انداختن گردنبند به گردن کسی است و در اصطلاح به معنای رجوع افراد نا آشنا در مسائل دینی، به افراد متخصص در مسائل دینی، باشد.
ثانیاً از تاریخچه تقلید، تقلید که حتی در زمان حضرت رسول اکرم (ص) و ائمه اطهار وجود داشته است و ائمه به یاران خود سفارش به فتوا دادن برای مردم می کردند. و حتی تقلید در بیان اصل سنت آنچنان گسترش پیدا می کند که موجب پیدایش بیش از صد مذهب در میان آنها می شود که بعداً در چهار مذهب آنها را محدود می کنند.
ثالثاً: نحوه ی به کار رفتن تقلید در لسان روایات کم هم در معنای لغوی و هم در معنای اصطلاحی، باشد را می بینیم.
رابعاً: با دلایل عقل، سیره عقلا، آیات قرآن ، روایت، اجماع و سیره مسلمین ضرورت تقلید در راوع این را اثبات می کنیم و سپس از مخالفان تقلید که در واقع مخالفت آنان گاهی با رأی و قیاس ظنی مجتهد و گاهی مربوط به عالمانی است توان استنباط احکم شرعی را دارند، سخن می گوئیم که البته آنها هم به آیات و روایات استناد کرده اند.
خامساً: تقلید در اصول دین را بررسی می کنیم که مشهور علما با دلیل عقلی «قاعده دفع ضرر محتمل»، ایجاد دور از تقلید در مسائل اعتقادی همچنین با استناد به برخی آیات قرآن کریم، قائل به عدم تقلید در اصول دین شده اند.
البته گروهی آن را جایز و حتی واجب می دانند و برای اثبات سخن خویش از آیات قرآن کمک گرفته اند. و در اتنها چند مسأله پیرامون تقلید بیان می کنیم، مثل: تقلید اعلم: که یک مسأله اختلافی هم میان علمای امامیه و هم میان علمای اهل سنت، لزوم و عدم لزوم تقلید از اعلم می باشد.
تقلید میت: که اکثر امامیه تقلید ابتدائی از میت را جایز نمی دانند ولی در استمرار، بقاء او را شرط نمی دانند ولی اهل سنت اکثراً تقلید از میت را جایز می دانند. و اینکه در مسأله تقلید از مجتهد نباید تقلید کنیم بلکه باید یقین پیدا کنیم که وظیفه تقلید است.
واژگان کلیدی: تقلید، اصول، فروغ، سیره، رساله، اجتهاد، مجتهد، اجماع.

 نگارنده : مریم اعظمی

چکیده :
توليد ملي ابزاري براي توسعه فرهنگ ديني و فرهنگ اسلامي- ايراني است. اين نکته را از آنجا مي توان دريافت که انديشه هاي سياسي هر جامعه جهت گيري هاي آن جامعه را روشن مي کند.توليد ملي در عداد ايده هايي قرار مي گيرد که در پس آن عزت ملي ديده مي شود. مقام معظم رهبري با توجه ويژه به اهميت راهبردي اين مبحث کليدي آن را به عنوان نام سال جاري مطرح نمودند. توليد ملي و حمايت از توليد داخلي از جمله آن راهکارهاي اساسي که همه جوامع، در مسير دستيابي به رشد و تعالي، بايد به آن توجه نمايند.اهميت چنين ايده مرکزي اي بر کسي پوشيده نيست؛ با اين حال اين اهميت، در وضعيت فعلي، دو چندان به نظر مي رسد؛ چه آنکه اقتضاي موقعيت اقتصادي جامعه ايران است. در مطالعه و بررسي روند پيروزمند انقلاب اسلامي مي توان به بررسي شعارهاي آن پرداخت. اگر بخواهيم به شعارهاي مردم در جريان انقلاب اسلامي توجه داشته باشيم، يکي از مهمترين شعارهاي زمان انقلاب “استقلال، آزادي، جمهوري اسلامي” بود. نگاهي به اين شعار مهم نشان مي دهد که روحيه انقلابي در انقلاب اسلامي تا چه حد ميزان مستعد پرورش انديشه حمايت از توليد ملي در راستاي کسب عزت و خودکفايي است.
کشور ما بعد از انقلاب اسلامي به کانون بيداري اسلامي مبدل شده است و مرکزي براي ارائه ارزش هاي انساني و اسلامي، که با انقلاب اسلامي منافع مستکبران را به مخاطره انداخت، گرديده است. مقاومت در برابر سلطه سرمايه داري موجب شده است که کشور ما به عنوان الگويي شايسته در ميان ملل آزادي خواهد مطرح شود و شناخته گردد. طبيعتاً نظام اسلامي، از آن روي که منافع سرمايه داري را تهديد مي کند، مورد خشم و هجوم اين نظام قرار گرفته است. بنابراين نظام سلطه، با ابزار تحريم، به مقابله با مقاومت هميشگي نظام اسلامي آمده است .بنابر این کوشش شده که جایگاه تولید ملی را درایجاد وبقای هویت واستقلال ملی جامعه از طریق مطالعه درکتاب ها وتفاسیر اسلامی و آموزه های دینی واندیشه ها وسخنان بزرگان ازجمله شهید مطهری وامام خمینی _ رحمة الله علیهما_ ومقام معظم رهبری مورد بررسی قرار دهیم.
کلید واژه : تولید ملی ، هویت استقلالی ، استقلال سیاسی ، اقتصاد ، سرمایه گذاری ملی ، وابستگی

منیره امین نیلی

امیر مومنان علی (ع) می فرمایند :
” إضربوا بَض الّرأی ببعضِ یَتولّدُ الصّواب “
“تضارب آرا سبب تولید نظر صحیح می شود . “
( تصنیف غرر الحکم ودررالکلم ص 44)

امام حسین (ع) می فرمایند :
” من دلائل العالم إنتقادة لحدیثه وعلمه بحقائق فنونِ النظر “
” از نشانه های عالم ، نقد سخن واندیشه خود وآگاهی از نظرات مختلف است .”
(بحار الانوار ،ج 78 ، ص 119 )

پیامبر اکرم (ص) می فرمایند :
” من ماتَ ومیراثه الدّفاتر والمحابر وجبت له الجنّة “
“هر که از دنیا برود ومیراثش دفترها ودواتها باشد ، بهشت ارزانی اش باد .”
(ارشاد القلوب ،ص 176)

پیامبر اکرم (ص) می فرمایند :
” قیّدوا العلمَ بالکتاب “
” با نگارش ، دانش را در بند خویش کشید .”
(تحف العقول ، ص 36)

امیر المومنین علی (ع) می فرمایند :
” مَن أکثَرَ مُدارَسَة العلم لم یَنسَ ما عَلمَ وإستَفادَ ما لم یَعلم “
“هر که بحث علمی بسیار کند ،آموخته هایش را از یاد نمی برد وآنچه را که نمی داند فرا می گیرد “.
(غرر الحکم ودر الکلم ، ح 8916)

امیر المومنین علی (ع) می فرمایند :
” فَضلُ فکر وتَفَهُّم أنجعُ من فَضل تکرار ودراسة “
” بسیار اندیشیدن وفهمیدن ، سودمند تر است از تکرار بسیار ودرس گرفتن .”
( غرر الحکم ودرر الکلم ، ح 6564)