مرکز تخصصی فقه و اصول النفیسه اصفهان

چكيده
حجاب مسئله‌اي است كه علما آن را از نشانه‌هاي حيا و مربوط به فطرت انساني مي‌دانند و معتقدند حضرت آدم عليه السلام از همان آغاز ورود به زمين در تلاش براي پوشش خود بوده‌اند.
اصل پوشش ، چيزي است كه همه‌ي انسانها آن را پذيرفته‌اند و ترديدي در مورد آن نيست اما آنچه محل بحث است ، حد و حدود پوشش است كه مورد اختلاف فقها واقع شده است ، البته اختلاف فقهاي اسلام در امر كلي حجاب نيست بلكه حدود پوشش، در امور جزيي مورد اختلاف است .
براي فهم ديدگاههاي مختلف در امر حجاب لازم است دلايل هريك از قائلين به حداكثر حجاب و حداقل حجاب بررسي شود تا براي هيچ عقل سليمي جايي براي شبهه و مناقشه باقي نماند .
در اين تحقيق كه به روش كتابخانه‌اي ارائه شده ؛ همين اختلاف فتواها و دلايل آنها بيان شده است، تا خوانندگان بتوانند از بين ديدگاههاي متفاوت فقهي در مسئله حجاب ، بهترين را انتخاب كند.
كليدواژه: اختلاف – فتوا – دليل- پوشش- حجاب.

نگارنده :لیلا نصر اصفهانی

پويايي فقه شيعه و جامعيت دين اسلام موجب شده تا در زمينه اقتصادي، اسلام برنامه هاي مدون داشته باشد و فعاليت اقتصادي جامعه در راستاي رسيدن به اهداف عالي و ارزشمند و كمال جامعه اسلامي باشد براي كشف نظام اقتصادي اسلام روش هايي وجود دارد از جمله1- روش امضائي 2- روش تكويني و ابداع يعني حركت زيربنا و روبنا 3- روش اكتشاف يعني حركت از روبنا به زيربنا…..شهيد صدر كشف مذهب اقتصادي را براي همه عصرها و مكان ها كافي نمي داند چون در گذر زمان و به علت تكامل فني و تكنيكي پيوند انسان با طبيعت دستخوش دگرگوني مي گردد و مسائل جديدي پيش روي او قرار مي گيرد البته ايشان اين روش را براي دستيابي به مذهب اقتصادي عالم واقع يا نزديك تر به واقع انتخاب مي كند 4- روش مستقيم و تركيب يعني استخراج تمام زوايا و عنصرهاي نظام اقتصادي از منابع استنباط و استفاده از روش تأسيس و ابداع و اكتشاف است در اقتصاد و چهارگونه پيوند وجود دارد. پيوند انسان با خدا مثل پرداخت زكات واجب 1- نيّت تقرب به خدا 2- پيوند انسان با خود مثل اسراف، تبذير يا استفاده صحيح 3- پيوند انسان با منابع طبيعت مثل سرمايه گذاري توليد ….4- پيوند انسان ها با يكديگر در زمينه هاي معاملات و تعاملات اقتصادي…..حال با توجه به اصل استقلال و عزت جامعه اسلامي و طبق قواعد فقهي نفي سبيل كه براي كافرين به مسلمين راهي نيست و اصل اين كه انجام تمامي فرائض فردي و اجتماعي در جامعه بر پاشنه ي علم مي چرخد و بر هر مرد و زني لازم است علومي را كه براي اسلام و مسلمين و پيشرفت مملكت اسلامي لازم است ياد گرفته در به كارگيري آن جهت رشد توليدات ملي و خودكفائي- استقلال و رسيدن به عزت فراگير اسلامي بكوشند و اين ممكن نيست مگر با يك حركت ملي يك جهاد همه گاني از جمله همّت بلند فقهاي دين شناسي و روشنگري كردن مسائل براي ملّت و در رأس همه ي عوامل پيشرفت توصيه هاي مقام معظم رهبري و هدايت ايشان در اين راستا از اهميت چشمگيري برخوردار است.

نگارنده :ملیحه میر لوحی

چکیده
در مقایسه ی دو شخصیت یعنی میرزای نائینی و امام خمینی باید گفت میرزای نائینی از پرچم داران مشروطیت صاحب مبنا معتقد به ولایت فقیه شمرده می شود گرچه برخی خواسته اند از این شخصیت دینی استفاده ی ابزاری کنند و ایشان را منکر ولایت فقیه بدانند. امام خمینی در زندگی نود ساله‌اش دو دهه‌ی بسیار مهم وجود دارد که مخصوص ایشان است، دهه اول که دهه انس او به جهان غیبت و عرفان است و دهه دوم که دهه انس او به عالم شهادت و رهبری است، جهان سیاسی معاصر را زیر و رو کرد. باقی عمر ایشان گرچه با ریاضت و تهذیب نفس و تدریس همراه بود ولی دیگران نیز چنین دورانی را پشت سر گذاشتند. ولایت فقیه از ابتکارات امام خمینی نبود بلکه موفقیت ايشان در احیاء اصل ولایت فقیه بود که با ترسیم آن چارچوب اصلی حکومت اسلامی را مشخص نمود و در عمل به مردم ارائه داد و با ادله به اثبات آن پرداخت و معتقد بود احکام اولیه تعطیل بردار نیست در هیچ شرایطی حتی در عصر غیبت از بدیهیات است که تصور آن سبب تصدیق می شود، ادامه نبوت و امامت است، از احكام اوليه است كه از بالا تشريع شده است و اختیارات حکومت فقیه همان اختیارات حکومت رسول الله (ص) است. از نظر میرزای نائینی، نيابت عامه است البته با توسعه ای که در مفهوم حسبیه قائل است تدبیر امور جامعه و امور سیاسی را هم از امور حسبیه می داند.
کلید واژه ها : نگاه تطبیقی، ولایت فقیه، مشروعیت، اختیارات، امام خمینی، میرزای نایینی

نگارنده :

اکرم مردیها-ملیحه میر لوحی

يكي از موضوعات مهمي كه قران كريم آن را ره آوردوحي مي داند حيات طيبه است .اين حيات طيبه بهره يكساني است كه هم از نظر جان مومن ومعتقد واز نظر عمل، صالح وشايسته باشند.اين مساله درقران كريم نيز مطرح و راههاي دستيابي به آن ذكر شده است. حيات طيبه در دين مقدس اسلام داراي جايگاه ويژه¬اي است، بنابر اين معرفت و عدم معرفت به حيات طيبه نتايج متفاوتي در بر خواهد داشت .
در اين پژوهش بعد از ذكر معناي لغوي واصطلاحي حيات طيبه ووجوه مختلف حيات به ذكر اجمالي ديدگاه مفسران در مورد آيه 97سوره نحل پرداخته شده است .بعد از آن مهمترين ويژگيهاي اخلاق فردي حيات طيبه از جمله :صبر ، قناعت ، وفاي به عهد، زهد ، راضي بودن به رضاي الهي مطرح و راههاي دستيابي به حيات طيبه مورد بررسي واقع شده است تا گامي باشد در پيش روي محققين تا با ابعاد وسيع تر به بررسي دقيق تر اين موضوع بپردازند.

نگارنده :

منیره امین نیلی ،مریم السادات حسینی،زهرا صادقی ،
طیبه غلامی ،فرزانه رحمتی

موضوع اين تحقيق با عنوان (( اقتصاد مطلوب از ديدگاه قران )) مي باشد . اقتصاد از جمله مسائل با اهميت زندگي هر فرد و بالتبع جامعه محسوب مي گردد . اين تحقيق با هدف بررسي آيات اقتصادي قرآن و استخراج منابع و طرق كسب درآمد و منفعت حلال از متن آيات ، تنظيم شده است . لذا بر آن است كه ضمن آشنا نمودن خوانندگان با اين مسئله ، پاسخگوي سوالات مطرح شده باشد .
مهمترين پرسشهايي كه سعي شده در اين مقاله ي پژوهشي به انها پاسخ داده شود اين است كه اصلا اقتصاد به چه معنا است و چه اهميتي براي حيات جامعه دارد و فقدان آن چه پيامد هايي را به دنبال خواهد داشت ؟ و آيا قرآني كه عزت نفس و عفت ازاظهار فقررا در سيماي فقرا مي ستايد براي دوري از فقر و حفظ عزت نفس در پرتو بهره مندي از مواهب الهي و منابع خدادادي توصيه هاي را دارد ؟‌و اگر آري آن منبع كسب درآمد و ترقي اقتصادي چيست ؟‌وآيا بهره مندي از اين مواهب بي رويه و بدون قيد و شرط است يا در چارچوب خاصي قرار گرفته است ؟.
واژگان كليدي اين تحقيق (( اقتصاد )) ،‌(( فقر )) ،‌(( عدالت ))،‌(( توسعه ))، (( مالكيت )) ،‌(( درآمد )) (( محدوديت )) مي باشد.
تحقيق حاضر بر اساس ماهيت و روش (( تحليلي – توصيفي )) و به لحاظ استفاده از اطلاعات (( موردي )) است.
روش انجام كار به صورت كتابخانه اي است كه به اين منظورابتدا با مطالعه كتب اقتصادي بويژه اقنصاد اسلامي و جمع آوري آيات مربوط به اقتصاد ، از كتب تفسيري و روايي و لغوي بهره گرفته شد.

نگارنده :فاطمه یزدانی

آیا معجزه پیامبر گرامی -صلی الله علیه و آله- منحصر به قرآن بوده یا علاوه بر قرآن دارای معجزات دیگری نیز بوده است؟
عده ای تعداد معجزات پیامبر را ۴۴۴۰ مورد عنوان کرده اند . به طور کلی در یک دسته بندی می توان معجزات بیان شده برای پیامبر را به سه گروه تقسیم کرد: گروه اول مـعـجـزاتـى است مـتـعلّق به اجرام سماویّه مانند شقّ القمر و رد الشمس و تظلیل غمام و نزول باران و نازل شدن مائده و طعامها و میوه ها براى آن حضرت از آسمان و غیره.گروه دوم معجزاتى است كه از آن حضرت در جمادات و نباتات ظاهر شده مانند سلام كردن سنگ و درخت بر آن حضرت، حركت كردن درخت بـه امر آن حـضرت، تسبیح سنگریزه در دست آن حضرت، شمشیر شدن چوب براى عكّاشـه در بدْر و براى عبداللّه بـن جحش در اُحُد و شمشیر شدن برگ نخل براى ابودُجانه به معجزه آن حضرت و فرو رفتن دستهاى اسب سراقه بر زمین در وقتى كـه به دنبال آن حضرت رفت در اوّل هجرت و غیره. گروه سوم معجزات آن حضرت است در زنده كردن مردگان و شفاى بیماران و معجزاتى كه از اعضاى شریفه آن حضرت به ظهور آمده مانند خوب شدن درد چشم امیرالمؤمنین علیه السـّلام بـه بـركت آب دهان مبارك آن حضرت كه بر آن مالیده، زنده كردن آهوئى كه گوشت آن را میل فرموده، زنده كردن بزغاله مرد انصارى را كه آن حضرت را بـه آن میهمان كرده بـود. همچنین تكلّم فاطمه بنـت اَسَد با آن حضرت در قبر، زنده كـردن آن حـضرت آن جوان انصارى را كه مادر كور پیرى داشت، شفا یافتن زخم سلمه بن الا كوع كه در خیبر مجروح شد به بركت آن حضرت، خوب شدن دست بریده معاذ بن عفرا و پاى محمّد بن مسلمه و پاى عبداللّه عتیك و چشم قتاده كه از حدقه بیرون آمده بود و سیر كردن آن حضرت چندین هزار كس را از چند دانه خرما و سیراب كردن جماعتى را با اسبان و شترانشان از آبى كه از بین انگشتان مباركش جوشید.

 نگارنده :لیلا تسلیمی

چکیده

ازدواج در شرع منور اسلام دو دسته حق و تکلیف را به دنبال دارد: 1- حقوق و تکلیف غیر مالی 2- حقوق و تکلیف مالی
از جمله حقوق مالی،حق مهریه زن است که مرد مکلف به پرداخت آن است،به عبارتی مرد مکلف است که مهریه را که از آن تعبیر به صداق نیز می شود،به زن بپردازد.بنابراین مهریه مالی است که بوسیله عقد ازدواج به طور متزلزل به ملکیت زن در می آید و البته ملکیت آن از سوی زن با شروط خاص امکان دارد.
در این تحقیق،تاریخچه و فلسفه مهریه بیان شده و تعریف،اقسام، نحوه وصول مهریه و میزان مهریه در شرایط خاص از جمله مسائلی است که در روایات اسلامی و حقوق مدنی به تفصیل در خصوص آن بحث شده است و این تحقیق به بررسی اجمالی آنها در این منابع می پردازد.
همچنین در این تحقیق با استفاده از کتب فقهی و حقوقی و بهره گیری از نظرات حقوق دانان و فقهای مربوطه،برخی علل روی اوردن به مهریه های سنگین و برخی از راه حل های پیشنهادی برای جلوگیری از روی آوردن به مهریه های سنگین،تعریف و موارد استفاده از حق حبس،صحت و عدم صحت به نرخ روز کردن مهریه، مشروع بودن خسارت تأخیر مهریه ای که به نرخ روز شده است،اجمالاً مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.
البته در این تحقیق، مهریه حق مسلم زن متاهل دانسته شده که زن در صورت تمایل، هر زمان که اراده کند، می تواند آن را از همسر خود مطالبه نماید(بدون اینکه ناشزه شناخته شود)
بنابراین برای جلوگیری از اختلاف زن و شوهر بر سر مهریه و حفظ کیان خانواده لازم است تا حد امکان به صورتی که به شخصیت و حقوق زن خدشه ای وارد نشود،میزان مهریه کم گرفته شود تا بدین وسیله مهریه سنگین به عنوان یک فرهنگ غلط از جامعه ما رخت بر بندد.
البته مرد باید مهر را به نرخ روز و بر اساس تغییر شاخص قیمت همان سال به زن بپردازد. درغیر این صورت، زن می تواند ازطریق اجرای ثبت یا مراجعه به دادگاه، مرد را مجبور به پرداخت مهر به او نماید.
این چکیده از نوع چکیده راهنما است.
کلید واژه ها:
«مهر، نحله، فرضیه ، اجرو علایق می باشد. و مالکیت، خسارت، تأخیر تأدیه، شاخص قیمت، به نرخ روز.

نگارنده :مژگان نجفی

چکیده
یکی از قواعد فقهی و حقوقدانان در موارد فراوان به آن از استفاده کرده اند. قاعده ی « عسر و حرج » است گاهی به اختصار آن را قاعده ی « لاحرج » نیز می نامند.
این قاعده در تمامی ابواب فقه اعم از عبادی، تجاری و سیاسی جاری است. قاعده ی مذکور از عناوین ثانویه است.
به موجب این قاعده هرگاه از اجرای احکام اولیه مشقتی غیرقابل تحمّل پدید می آید آن تکلیف برداشته می شود.
کاربرد وسیع و گسترده ی این قاعده در مسائل فقهی و حقوقی و حاکمیت این قاعده بر سایر قواعد فقهی و همچین عدم توجّه کافی به قاعده ی نفی عسر و حرج در فتون حقوقی، فقها و حقوقدانان را بر آن داشته تا با دقت بیشتری به موضع بپردازند، و در حل مسائل و معضلات جامعه توجه بیشتری به آن بنماید.
مدرک این قاعده نیز آیات متعدد قرآن کریم می باشد، مخصوصاً آیه 78 سوره مبارکه حج که می فرماید: « ما جَعَلَ علیکُم فیِ الدّینِ مِن حرجٍ » و همچنین روایات متعددی که این قاعده را تأیید و تفسیر می نمایند.
کاربرد قاعده در حقوق خصوصی ایران در دو بخش عسر و حرج در حقوق خانواده و قانون روابط مؤجر و مستأجر تصریح گردیده با توجه به مطالب عنوان شده ای این پژوهش، کاربرد قاعده در حقوق خانواده به خصوص طلاق را مورد بررسی قرار می دهد.
اما سؤال اصلی که قاعده ی فقهی عسر و حرج در ایجاد حق طلاق برای زنان چه نقشی دارد؟
بنا به تجویز ماده 1130 قانون مدنی و علی رغم قاعده اوّلیه که اختیار طلاق را بر حسب حدیث نبوی « الطَّلاقُ بِید مَن اَخذ بالسّاق » به دست مرد داده است. به زوجه اختیار می دهد که در صورت اثبات عسر و حرج، بتواند از زندگی مشقّت بار و دارای عسر و حرج خود را برهاند . در این صورت دادگاه در صورت احراز موضوع ، زوج را به طلاق وادار و در صورت امتناع زوج از طلاق زوجه، محکمه حکم طلاق را صادر می نماید. این نوشتار درصدد است که به بررسی قاعده عسر و حرج پرداخته و تأثیر آن را بر حق طلاق زنان بیان کند.
واژگان کلیدی:عسر ،حرج،حق ،طلاق

نگارنده : راضیه سادات صالحی