مرکز تخصصی فقه و اصول النفیسه اصفهان

چکیده

اجراي امر به معروف و نهي از منكر با توجه به وجود حكومت اسلامي و حمايت مردمي مي‌تواند، باعث برپا شدن معروف‌ها و از بين رفتن منكرات در همه‌ي زمينه‌هاي اقتصادي، فرهنگي، سياسي و اخلاقي و برقراري امنيت و آسايش در جامعه بشود. زيرا از نظر اسلام، جامعه‌ي انساني يك واحد به هم پيوسته است، كه اجراي اين فريضه مانع از ابتلاء جامعه به بيماري‌هاي روحي و رواني مي‌شود. از اين رو، پيامبراكرم(صلّي الله عليه و آله و سلّم)، يكي از اهداف تشكيل حكومت اسلامي را اجراي اين فريضه قرار داد و نخستين كسي بود كه «حسبه» را به عنوان نهاد حكومتي براي اجراي اين فريضه تأسيس كرد. بر اساس آيات قرآن و روايات شريفه و نظر فقهاء در واجب و ضروري بودن آن هيچ‌گونه ترديدي نيست، ولي در عين حال، انجام اين فريضه، شرايط خاص خود را دارد كه فقهاء براي وجوب آن بر چهار شرط اتفاق نظر دارند امّا شرط «عامل بودن آمر و ناهي به گفته‌هاي خود» را فقط برخي از فقهاء پذيرفته‌اند. البته وجود حكومت اسلامي و ايجاد تمهيداتي براي تحقق اين فريضه مي‌تواند در ايجاد شرايطي مانند: شرطِ تأثير و عدم ترتّب ضرر و…. تأثير بسزايي داشته باشد. زيرا يكي از اهداف تأسيس حكومت اسلامي نيز اججراي اين فريضه ني‌باشد. همچنين در اجراي اين فريضه لازم است نهادهاي فعّال باشند همانند خانواده و نهادهاي فرهنگي و به جايگه ويژه‌ي خود نيز آگاه باشند تا اين فريضه در جامعه فراگير شود. و بالتبع تمام افراد جامعه، خود را در قبال سعادت يكديگر و حفظ و حمايت از حكومت اسلامي مسئول بدانند. عنوانِِ مورد بحث با روش توصيفي و تحليلي انجام شده است و مي‌تواند به صورت كاربردي در مورد زمينه‌هاي اجراي حكومتي اين فريضه در جامعه مؤثر باشد، كه با استمداد از برخي كتب و مقالات و سايت‌ها در اين زمينه بررسي شده است.
كليد واژه ها: امر به معروف، نهي از منكر، حكومت اسلامي، حسبه.

نگارنده
مژگان نجفي