چکيده:
بحث درباره‌ی زن و مرد و تساوي يا تفاوت حقوق آنان از جمله مسائل چالش‌برانگیز براي دنياي امروز است. اسلام برابري را در تناسب و تعادل می‌داند امّا ادبيات غرب برابري را تشابه و همگوني تعریف می‌کند. پرواضح است که همه‌ي ‌تشابه‌ها منجر به عدالت نمي‌شود. در قرن‌هاي گذشته رفتار مردان با زنان به گونه‌ای، تحقيرآميز بود که حتّی ترديد در انسانيّت زن وجود داشت. اين ديدگاه‌ در برخي از مسلمانان تأثیر گذاشته است. مثلاً إبن‌کثير در تفسير ‌قرآن‌العظيم، مردان را برتر از زنان مي‌داند. وجود آموزه‌هايي ناظر به تفاوت زن و مرد در متون وحياني، ريشه ديدگاه‌هايي چون دیدگاه إبن کثير شده است. در مقابل برخي دچار تفريط شده و قائل به برابري – تشابه- حقوقي زن و مرد شده‌اند. يکي از موضوعات مهم در اين راستا ديه‌ي ‌زن و مرد است که حتّی در بين فقها افرادي به ترديد افتاده‌اند که آيا طبق نظر قدما قائل به تفاوت باشند يا تساوي ديه را بپذيرند. معلوم‌ است که اگر افکار انسان هميشه با مطالب عقلي، انس پيدا کند نسبت به احکام تعبّدي شرعي که برايش واصل مي‌گردد، بي‌اعتماد مي‌شود و يک حالت بي‌اعتنايي نسبت به تعبّديّات پیدا می‌کند. همانند بعضي از روشنفکرها که احکام و حقايق ديني را تا با محاسبات عقلي‌شان جور در نيايد قبول نمی‌کنند. براي انساني که افکارش، آميخته با براهين عقلي است از امارات شرعي نسبت به حکم شرعي، ظن حاصل نمي‌شود و قهرا امارات و دلايل نقلي و شرعي نزد چنين انساني بي‌اعتبار خواهد بود. البتّه اين که باز بودن باب اجتهاد از اصول پذيرفته‌شده در فقه شيعي است صحيح است اما به شرطي که با موازين فقه اهل‌بيت عليهم‌السّلام متعارض نباشد. با ژرف‌نگری، ريشه‌ی شعار تشابه در فمینیسم یافت‌می‌شود‌ که منجر به تصويب معاهده‌ي ‌رفع هرگونه تبعيض عليه زنان در سازمان ملل شده است. مباني اين کنوانسيون، فرد‌گرايي، تشابه و آزادی است که طبق تعاريف ادبيات خاص غرب، با مباني اسلامي، تعارض جدّی دارد.
کلیدواژه: ديه، انتقاد، کنوانسیون (معاهده)، تبعيض.

نگارنده:
راضيه شکراني کوشکي