مرکز تخصصی فقه و اصول النفیسه اصفهان

چکیده

اجراي امر به معروف و نهي از منكر با توجه به وجود حكومت اسلامي و حمايت مردمي مي‌تواند، باعث برپا شدن معروف‌ها و از بين رفتن منكرات در همه‌ي زمينه‌هاي اقتصادي، فرهنگي، سياسي و اخلاقي و برقراري امنيت و آسايش در جامعه بشود. زيرا از نظر اسلام، جامعه‌ي انساني يك واحد به هم پيوسته است، كه اجراي اين فريضه مانع از ابتلاء جامعه به بيماري‌هاي روحي و رواني مي‌شود. از اين رو، پيامبراكرم(صلّي الله عليه و آله و سلّم)، يكي از اهداف تشكيل حكومت اسلامي را اجراي اين فريضه قرار داد و نخستين كسي بود كه «حسبه» را به عنوان نهاد حكومتي براي اجراي اين فريضه تأسيس كرد. بر اساس آيات قرآن و روايات شريفه و نظر فقهاء در واجب و ضروري بودن آن هيچ‌گونه ترديدي نيست، ولي در عين حال، انجام اين فريضه، شرايط خاص خود را دارد كه فقهاء براي وجوب آن بر چهار شرط اتفاق نظر دارند امّا شرط «عامل بودن آمر و ناهي به گفته‌هاي خود» را فقط برخي از فقهاء پذيرفته‌اند. البته وجود حكومت اسلامي و ايجاد تمهيداتي براي تحقق اين فريضه مي‌تواند در ايجاد شرايطي مانند: شرطِ تأثير و عدم ترتّب ضرر و…. تأثير بسزايي داشته باشد. زيرا يكي از اهداف تأسيس حكومت اسلامي نيز اججراي اين فريضه ني‌باشد. همچنين در اجراي اين فريضه لازم است نهادهاي فعّال باشند همانند خانواده و نهادهاي فرهنگي و به جايگه ويژه‌ي خود نيز آگاه باشند تا اين فريضه در جامعه فراگير شود. و بالتبع تمام افراد جامعه، خود را در قبال سعادت يكديگر و حفظ و حمايت از حكومت اسلامي مسئول بدانند. عنوانِِ مورد بحث با روش توصيفي و تحليلي انجام شده است و مي‌تواند به صورت كاربردي در مورد زمينه‌هاي اجراي حكومتي اين فريضه در جامعه مؤثر باشد، كه با استمداد از برخي كتب و مقالات و سايت‌ها در اين زمينه بررسي شده است.
كليد واژه ها: امر به معروف، نهي از منكر، حكومت اسلامي، حسبه.

نگارنده
مژگان نجفي

چکیده مطالب

تشبه به کفار و پیروی از آنان یکی از مصادیق گمراهی و فساد است، از نظر اسلام انجام دادن افعالی که مختص کفار است، مکروه و منهی می باشد، احتمال دارد دلیل این کراهت و نهی این باشد که انجام دادن چنین افعالی موجب می شود که مسلمانان رفته رفته بدون اینکه بخواهند در ورطه ی پیروی فکری از آنان بیفتند که نتیجه ی آن ورود در زمره ی دشمنان اسلام و سلب استقلال شکوه اسلامی خواهد شد. تشبه به کفار آثار و عواقبی دارد از جمله آنکه موجب سلطه ی کفار بر مسلمانان در زمینه ی سیاسی، نظامی، اقتصادی و مانند آن می شود.
اگر چه در آیات ، صراحتی نسبت به حرمت تشبه به کفار نیست اما عموماتی در آیات وجود دارد که افرادی از تشبه به کفار را شامل می شود و حرمت آن ها را ثابت می کند.
در روایات ، تعبیر تشبه به کفار مکرر یافت می شود که اکثر آن روایات در مقام نهی از مواردی هستند که جهت نهی از آنان ، تشبه به کفار است . و به تعبیر دیگر علت نهی از برخی امور، تشبه به کفار بیان شده است .
هر چیزی که علت حکم ( تشبه به کفار ) در آن باشد مورد نهی و حرام است خصوصاًدر اموری که به عنوان شعار و نشانه کفار ، می باشند که این علت در آنها ظهور بیشتری دارد. علاوه بر اینکه در صدق تشبه ، صرف وجود وجه شبه بین مشبه و مشبه به کافی می باشد و احتیاجی به قصد تشبه نیز وجود ندارد.
این پژوهش از نوع توصیفی و کتابخانه‌ای است و به دنبال این پرسش است که «نظر فقه شيعه پیرامون تشبه به کفار چیست؟»و نیز این‌که: 1) دیدگاه اسلام نسبت به دوستی با کفارچیست؟ 2) ادله ی نهی از تشبه به کفار کدامند؟
كليد واژه ها: تشبه، کفار، رکون، اطاعت، اسلام

نگارنده
نجمه بهزاد نیا

چکیده
از مباحث بسیار حساس و مسئله برانگیز در فرهنگ فقهی شیعه، قلمرو مقاصد و رعایت مصالح و مفاسد و توجه به روح وجهت اصلی احکام است. آنچه بر مباحث فقهی شیعه سنگینی می‌کند. چگونگی استفاده از علم مقاصد در استنباط احکام است؛ زیرا بی‌توجهی به مقاصد و اغراض حکم در جریان استنباط، موجب بی‌روح شدن احکام و از خاصیت افتادن آن می‌شود. محصور شدن فقه در معانی تنگ و عدم پویایی آن، از نتایج دیگر بی‌توجهی به اهداف شریعت است که فقه را از پاسخگویی به بسیاری از مسائل مستحدثه ناتوان می‌سازد. فقه امامیه برای رهایی از این آسیب‌ها ضمن آنکه به نصوص شرعی بیان‌کننده‌ی احکام در به دست آوردن احکام اهمیت زیادی می‌دهد. نظارت مقاصد و اهداف شریعت را بر این نصوص ضروری می‌داند. تا به‌واسطه‌ی توسعه‌ی منابع به تشخیص صحیح حکم در منطقه فراغ نائل گردد؛ و همچنین در موارد ما فیه نص بتواند به‌عنوان قرینه‌ی متصله و یا منفصله در فهم مدلول خطاب شرعی و مراد اصلی شارع مؤثر باشد. علاوه بر آنکه توجه به مقاصد و اغراض شریعت در تراکم ظنون برای صدق به ادله‌ی شرعی و مصونیت از خطا و اشتباه در مقام استنباط احکام شرعی نقش بسزایی می‌تواند داشته باشد.
واژگان کلیدی: مقاصد، شریعت، مقاصد الشریعه، استدلال، فقه

نگارنده:
بتول قناد معتمدی اصفهانی

عنوان

بررسی تصدی مناصب ولایی وعمومی
توسط زنان از منظر فقه امامیه

نگارنده
شیوا غلامی

یکیازمسائلمهموچالشبرانگیزدرحوزهمطالعاتاسلامیکهازگذشتهودرسالهایاخیرمحلبحثبودهاست.مسالهتصدیمناصبولاییوعمومیتوسطزناناست.اینکهآیاتصدیچنینمناصبیبرایزنانجایزاستیاخیر؟پرسشیاستکهدراینتحقیقسعیشدهتابدانپاسخدادهشود. درپاسخبایدگفتکهمشهورفقهاتصدیاینمناصبراازشئونولایتعامهدانستهوبااستنادبهکتاب،سنتاجماعودیگرادلهذکوریتراشرطتصدیمناصبولایی (حکومتی) از قیبل قضاوت،اجتهاد و…دانسته‌اند.درمقابلعدهٔدیگریازفقها،ادلهمشهوررادراثباتمدعاناتمامدانسته،درنتیجهتصدیاینمناصبرابرایزنانواجبدانسته‌اند؛امامناصبعمومی از قیبل وکالت،ریاست جمهوری …توسطهمهفقهاجایزشمردهشدهاست. باتوجهبهمطالبتحقیقمی‌توانگفتمستنداترأیمشهورمتقنتراستودرنتیجهتصدیمناصبولاییبرایزنانجایزنیست.

.
کلید واژه: تصدی،مناصبولایی،مناصبعمومی،زنان

1-گزارش کارگاه روش تحقیق علوم اسلامی در رایانه توسط انجمن پژوهشی حبل المتین وابسته به مرکز تخصصی فقه واصول النفیسه اصفهان

کارگاه روش تحقیق علوم اسلامی در رایانه طی 24 ساعت در 6 نشست با حضور استاد جناب آقای سعید زمانی  وتعداد 18 نفر از طلاب انجمن پژوهشی حبل المتین ,برگزار شد.

از آنجایی که پژوهش در علوم نقلی با تکیه بر منابع صورت  می گیرد آشنایی با منابع مهم واصلی امری ضروری است از سوی دیگر با توجه به در دسترس بودن منابع در نرم افزارها وسایت ها در زمان کنونی لازم است که آموزشهای مربوطه به طلاب در مورد منابع و شیوه های دسترسی به آن منابع وجستجوی پیشرفته در آنها به کمک نرم افزار ها آموزش داده شود .

رئوس مطالب در این نشست ها شامل : سیر روش تحقیق ,منابع دیجیتالی گزینش محتوا , معرفی سایتها , جستجوی پیشرفته , مراکز معتبر وفعال در سایتها ,آشنایی با نرم افزارهای جامع فقه اهل بیت , نرم افزارهای جامع الاحادیث وفیش نگار 3 می باشد .

گزارش تصویری این کارگاه در مرکز تخصصی فقه واصول النفیسه موجود می باشد .

2-گزارش کارگاه ویژه مهارتهای پژوهشی توسط انجمن پژوهشی حبل المتین در مرکز تخصصی فقه واصول النفیسه اصفهان

کارگاه مهارتهای پژوهشی با موضوع “سیرهای مطالعاتی قرآنی از اعجاز تا پدیدار شناسی” طی 15 ساعت در 10 جلسه با حضور استاد ناظر وارزیاب جناب آقای مجید انصاری تبار واستاد راهنما جناب آقای محسن برقیکار واستاد مشاور جناب آقای محمد تقی بابا صفری بر گزار شد .

در این کارگاه سیر مطالعاتی از اعجاز تا پدیدار شناسی مورد بحث قرار گرفت وموضوع پدیدار شناسی به بحث گذاشته شد .

مهمترین رئوس مطالب در این کارگاه عبارتند از :

1-سیرهای مطالعاتی قرآنی با منابعی چون : التمهید فی علوم القرآن ,در آمدی بر سیر تطور اندیشه اعجاز قرآن , اعجاز تاریخی قرآن

2-بررسی تطبیقی نسخ از دیدگاه فخر رازی وآیت الله خویی با منابعی چون : نسخ در قرآن , البیان , النسخ عند الفخر رازی , المحصول

3-پدیدار شناسی فلسفی وپیشینه آن با منابعی چون : پدیدار شناسی , پدیدار شناسی چیست ؟ , در آمدی بر فلاسفه دین وکلام جدید

در انتهای این کارگاه طلاب شرکت کننده توانستند آموزه های این کارگاه را به صورت مقاله به اساتید مربوطه ارائه دهند ومقاله های آنها مورد ارزیابی قرار گرفت .

3-گزارش کارگاه مقاله نویسی توسط انجمن پژوهشی حبل المتین وابسته به مرکز تخصصی فقه واصول النفیسه اصفهان

این کارگاه به منظور آموزش وارتقاء سطح علمی - پژوهشی محققان دایر شد وطلاب توانستند با متد های جدید روش تحقیق وشیوه های جمع آوری مطالب وپردازش مطالب آشنا شوند .

کار گاه با حضور استاد جناب آقای دکتر مسعود راعی در ضمن 16 ساعت (3 جلسه ) وبا تعداد 18 نفر از طلاب بر گزار شد .

در جلسه اول کارگاه, دکتر راعی با ایجاد انگیزه در طلاب به بیان پارامترهای اصلی نگارش مقاله وسپس پروسه مقاله پرداختند ودر جلسه دوم به محورهای ارزیابی داوران اشاره نمودند وجلسه سوم را به بیان نکات تایپی برای نگارش مقاله پرداختند وموارد متعددی را متذکر شدند .

در اخر دوره طلاب  باید مقالاتی ارائه میدادند وملزم به رعایت کردن نکات ارائه شده در کارگاه بودند ومقالات توسط دکتر راعی ارزیابی شد .

4-گزارش کارگاه نشست آیات الاحکام با موضوع ” روش استنباط احکام فقهی از قرآن ” توسط انجمن پژوهشی حبل المتین وابسته به مرکز تخصصی فقه واصول النفیسه

در این نشست طلاب رشته فقه با روشهای استنباط از قرآن وچگونگی برداشت احکام در مذاهب آشنا شدند .

نشست با حضور استاد جناب آقای محمد فاکر میبدی در ضمن یک جلسه 3 ساعتی وبا حضور تعدادی از طلاب برگزار شد .

نشست از طریق اتوماسیون به همه مراکز تخصصی در سطح استان اصفهان اعلام گردید واز همه مدیران , معاونین پژوهش وطلاب پژوهشگر دعوت گردید .

سر فصل های ارائه شده در این نشست  شامل :

• - تعریف فقه القرآن وآیات الاحکام
• - ماهیت فقه القرآن
• - توجه به محتوای آیات الاحکام
• - گام های چهار گانه در استخراج فقهی قرآن
• - مبانی صدوری ودلالی
• - سیر معنایی
• - پیدایش قواعد تفسیر
• - پالایش منابع
• - منابع تفسیر قرآن
• - مبانی تفسیر فقهی قرآن
• - پیمایش سیر معنایی فقه القرآنی
• - قواعد فقه القرآنی
• - منبع شناسی (منابع فقه شیعه وسنی )

در پایان جلسه حدودا 45 دقیقه استاد فاکر به پرسشهای طلاب پاسخ دادند ونتیجه گیری خوبی از بحث گرفته شد .

5-گزارش برگزاری کارگاه روش تحقیق میدانی (پیمایشی) وآمار توسط انجمن پژوهشی حبل المتین وابسته به مرکز تخصصی فقه واصول النفیسه اصفهان

   کارگاه به منظور آشنایی طلاب با روش تحقیق میدانی (پیمایشی ) برگزار شد وطلاب موفق شدند با روشهای آمار گیری آشنا شده وبتوانند تحقیقات وپایان نامه های پیمایشی را نیز ارائه دهند .

کارگاه  با حضور سرکار خانم زهره السادات کدخدا زاده ,  طی 16 ساعت (4جلسه ) برگزار شد .

در این کارگاه خانم کدخدازاده ابتدا مباحث اولیه تحقیق را برای طلاب بیان کردند که مهمترین سر فصلهای آن به قرار زیر است :

روش تحقیق - مراحل عمده روش علمی - مراحل اجرای یک طرح تحقیق علمی - موضوع تحقیق - گزارههای مسئله (هدف ,فرضیه , سئوال ها ) - فرض آماری - ملاک های ارزیابی مسئله وگزارهها - مفاهیم ,سازه , متغیر - مقیاس های اندازه گیری -

سپس ایشان در جلسات بعدی به مباحث پایه ای روش تحقیق پرداختند وسر فصلهای آن به این قرار بود :

روشهای تحقیق میدانی - مقیاس های سنجش - ابزار اندازه گیری در تحقیق - انواع نمونه گیری در جامعه - روش محاسبه حجم نمونه - تجزیه وتحلیل داده ها - آمار گیری رابطه بین متغیر ها

جلسه نهایی هم استاد کدخدا زاده به آموزش نرم افزار SPSS در کامپیوتر پرداختند وبا آموزش این نرم افزار طلاب کارهای عملی مربوطه را در کلاس به استاد ارائه دادند.

6-گزارش نشست ” مهارت مساله یابی وموضوع شناسی ” در مرکز تخصصی فقه واصول النفیسه اصفهان

نشست یک روزه ای با حضور استاد جناب آقای محمد علی بخشی برگزار شد که در این نشست یک روزه استاد علی بخشی ابتدا به مباحث اولیه در مورد مساله یابی پرداختند وبا زمینه چینی وشناسایی مباحث عقلی ونقلی  به مبحث انتخاب موضوع رسیدند وتوانستند روش انتخاب را به صورت کاربردی آموزش دهند واز موضوعات کلی چندین موضوع جزیی بیرون آورند البته مباحث بیشتر در زمینه فقهی وحقوقی بود وموضوعات کلی درمورد ولایت فقیه  را نیز با مباحث فقهی عجین نموده وبه طلاب معرفی کردند ودر آخر هم استاد حدود یک ساعت از وقت را به سوالات طلاب در این زمینه اختصاص دادند وتوانستند مشکلات بسیاری  از طلاب  در زمینه انتخاب موضوع را برطرف کنند .

 7- گزارش نشست ” منبع شناسی عام ” در مرکز تخصصی حوزه علمیه برادران      

 توسط انجمن پژوهشی حبل المتین وابسته به مرکز تخصصی فقه واصول النفیسه  اصفهان

نشست یک روزه ای از ساعت 8 صبح لغایت 12 ظهر  در مرکزتخصصی حوزه علمیه برادران برگزار شد واستاد جناب آقا ی هادیزاده اداره کلاس را بر عهده داشتند .

در این نشست استاد هادیزاده ابتدا  تاریخچه ای از مذاهب خمسه (حنفی - شافعی - مالکی - زیدی ) واینکه چه زمانی پایه گذاری شده وتعدادی از معروفترین کتب فقهی اهل سنت ونویسندگان آن را معرفی کردند وسپس ایشان در ادامه به معرفی ادوار فقه امامیه پرداختند واین ادوار را به 4 دوره به قرار زیر معرفی کردند :

• متقدمین
• متاخرین
• متاخرین متاخرین
• معاصرین

وسپس با توجه به این دوره ها منابع فقهی امامیه را ذکرکرده وبیان داشتند که شیوه نگارش این کتابها متفاوت بوده ودر این رابطه شرح هایی که بر کتب مختلف نوشته شده را نام بردند وروش  مطالعه وخواندن هر کدام را توضیح داده وسعی کردند که تمامی توضیحات بر اساس کتابها  باشد تا طلاب  رشته فقه واصول بتوانند بهتر با این منابع آشنا شده واز کتابهای در دسترس نهایت  استفاده را ببرند .

در پایان خواهران طلبه توانستند با گردش در مخزن کتابها ومطالعه آنها با منابع فقهی مذاهب خمسه وامامیه بهتر آشنا شوند .