برخی از افراد گمان می کنند که فقط رضا به قضای الهی محصور به قوانین تشریعی می شود و قوانین تکوینی دیگر چنین نیست. در حالیکه طبق تعلیمات دینی، رضا به قضای الهی در هر دو مورد باید جاری باشد …
هدایت الله قدمی- کارشناس حوزه
 
انسان ها بر روی زمین به دو دسته تقسیم می شوند، دسته ای که از همه چیز و همه کس خرده می گیرند و از دید طلبکارانه به اطراف خود می نگرند و از آنچه دارند و هستند راضی نبوده و گلایه مندند. این دسته افراد یک رنج درونی دارند که همیشه به واسطه ی آن روح خود را آزار می دهند.

دسته ای دیگر نیز انسان هایی هستند که به آنچه خداوند به ایشان داده راضی و سپاسگزارند و به اصطلاح حکمت الهی را پذیرفته و به آن رضای کامل دارند.

یکی درد و یکی درمان پسندد           یکی وصل و یکی هجران پسندد

من از درمان و درد و وصل و هجران     پسندم آن چه را جانان پسندد (باباطاهر عریان)

امام حسین علیه السلام در بیانی می فرمایند: «رضای خدا، رضای ماست و ما خاندان، به چیزی راضی هستیم که خدا راضی باشد» [موسوعه کلمات الامام الحسین، ص 328]

اهمیت مقام رضا
در روایتی شریف، مقام رضای الهی از جمله ویژگی های مومن و از ارکان ایمان شمرده شده است: امام رضا علیه السلام می ‌فرمایند: «ایمان بر 4 رکن استوار است: توکل بر خدا، رضا بر قضای الهی، تسلیم امر خدا بودن و واگذاری امور به خود.» [میزان الحکمه، ج4، ح3656]

و همچنین در حدیث معراج خدای متعال خطاب به پیغمبر اکرم صلی ‌الله ‌علیه ‌و آله فرموده است: «هیچ چیز نزد من بهتر از توکل بر من و رضا به آنچه تقسیم کردم نیست.» [إرشاد القلوب، ج1، ص199]

و در آیات شریفه قرآن کریم خداوند رضایت بنده از خود را با رضایت خود از بنده همراه و مقرون ساخته است و این چنین شأن و عظمت آن را بیان کرده است: «خدا از آنها راضی است و آنان نیز از وی راضی هستند» [مائده/119]

امام حسن مجتبی علیه السلام: من برای کسی که جز خرسندی (از خدا) در دلش خطور نکند، ضمانت می کنم که خدا او را بخواند و دعایش مستجاب شود.

تعریف و تبیین رضا به قضای الهی
بنابراین مقام رضا به این معناست که انسان در برابر ناملایمات زندگی و همچنین نعمت ها و سلب نعمت هایی که از او می شود، گله ای نداشته و به حکمت الهی اعتماد داشته باشد.

برخی از افراد گمان می کنند که فقط رضا به قضای الهی محصور به قوانین تشریعی می شود و قوانین تکوینی دیگر چنین نیست. در حالیکه طبق تعلیمات دینی، رضا به قضای الهی در هر دو مورد باید جاری باشد که در زیر به تعریف و توضیح هریک مختصراً می پردازیم:

الف: رضا به قضای الهی در امورات تشریعی:

اینکه در برابر اتفاقاتی چون سیل و زلزله و بلایای طبیعی که انسان هیچ اختیاری در برابر آن ندارد، راضی به رضای الهی باشد و خود را تسلیم در برابر قضای الهی بداند. 

ب: رضای به قضای الهی در امور تکوینی:

در اموری که انسان هم اختیارش نقش در نوع و چگونگی نتیجه دارد نیز، رضا به قضای الهی معنا دارد. در حالیکه بسیاری از افراد از این مورد مغفول هستند.

در این موارد نیز انسان باید با دانستن احکام تشریعی خداوند در ان موارد، راهی را انتخاب نماید که رضای الهی در آن باشد، در اینصورت هر نتیجه ایی که برای او روی دهد نیز جزء قضای الهی است و باید بر آن صبر نماید.

مثلا شخصی خواستگاری برای او می آید و او طبق دستور دین از مشورت و تحقیق استفاده نموده و به این نتیجه می رسد که فرد مورد نظر شخص مناسب برای زندگی است ولی بعد از ازدواج متوجه می شود  شخص مورد نظر، شخصی کاملا مناسب نیست. در این جا نیز ،این امر قضای الهی است و باید بر آن صبر نمود و راضی به ان بود. البته این سخن به این معنا نیست که اختیار شخص دخیل نبوده ولی باز رضایت به قضای الهی در این مسأله نیز دخیل است و او باید با صبر و استفاده از راه های دیگر برای بهبود زندگی خود تلاش کند و از دیگران کمک بگیرد.

مصادیقی از قضای الهی در زندگی
از جمله مصادیقی که می توان برای زندگی روزمره خود در زمان کنونی بیان کرد، مواردی از قبیل زیر است:

در ظاهر وقتی انسان به بیماری ها نگاه می کند جز الم و درد چیزی به نظر نمی رسد ولی وقتی به آیات و روایات شریفه در این باب نظر و تأمل می کنیم می بینیم که خود مریضی نیز نعمتی است از سوی خدا
الف: رضایت به زیبایی های خدادادی :

یکی از دغدغه های اساسی این قرن به ظاهر مدرن، آراستگی های کذایی است از جمله این که افراد از داشتن بینی خدادادی و یا شکل و فرم صورت خود ابراز ناراحتی کرده و مدام در حال تغییر و تحول آن هستند. که البته متاسفانه در کشور ما نیز این امر رشد روز افزونی داشته است.

این دسته از افراد به جهت طرز فکر اشتباه خود زیبایی های ظاهری را ملاک برتری می دانند در حالیکه فراموش کرده اند که آنچه موجب برتری افراد به یکدیگر می شود، چیزی غیر از تقوای الهی نیست: «مسلماً گرامی ترین شما نزدخدا پرهیزکارترین شماست.» [حجرات/13]

ب: مشکلات اقتصادی:

مسلما هیچ کس دوست ندارد که در زندگی خود دچار سختی گردد و در تنگی رزق و روزی قرار گیرد ولی گاه با اینکه سعی و تلاش خود را در این زمینه می کند، باز نتیجه ی دلخواه حاصل نمی شود. در این جا نیز انسان باید در کنار تلاش خود به قضای الهی راضی باشد.

چه بسا که ثروت زیاد به صلاح دین و دنیای او نباشد. چنانچه در حکایات و روایات الهی مصادیقی از این قبیل افراد بیان شده که پس از اصرار بر پیامبر و نبی خود و گله مندی از رزق و روزی اندکشان، به دعای پیامبر گشایش رزقی پیدا کرده اند، ولی پس از آن در دام غفلت از یاد و نام خدا افتاده و چه بسا این ثروت موجب خروج آنان از دین شده است. « نشان از بی ‎نشانه‎ ها ،ص 151»‎

«مال و فرزندان زیبا و زینت حیات مادی دنیاست (ولیكن) اعمال صالح و شایسته تا قیامت باقی است نزد پروردگار بسی بهتر و عاقبت آن نیكوتر است» [كهف/46]

ج: گرفتار شدن به مریضی های سخت و گاه لاعلاج

در ظاهر وقتی انسان به بیماری ها نگاه می کند جز الم و درد چیزی به نظر نمی رسد ولی وقتی به آیات و روایات شریفه در این باب نظر و تأمل می کنیم می بینیم که خود مریضی نیز نعمتی است از سوی خدا.

شاید از بزرگترین دستاورد دنیوی این فضیلت اخلاقی، دستیابی به آرامش باشد. مسلما کسی که همه چیز را جزیی از حکمت الهی دانست؛ دیگر هر مشکلی که بر سر راهش بوجود آمد، احساس ناراحتی و نگرانی نخواهد داشت. چرا که به حکیم بودن خدا اعتماد کامل دارند
چه بسا بیماری هایی که تاوان گناهان و موجب از بین رفتن آن می شود و چه بسا دعاهایی که بواسطه این پاک شدن، خداوند از بیمار قبول کرده و مستجاب می کند. امام صادق (علیه السلام) فرمودند: بیمارانتان را عیادت نمائید و از آنها بخواهید که شما را دعا کنند که دعای بیمار با دعای ملائکه برابری می کند. [بحار الانوار، جلد 81، صفحه 219]

د: از دست دادن عزیزان و نزدیکان: 

این نیز از جمله مواقعی است که انسان باید بر این مصیبت صبر داشته و راضی به آن باشد. مسلما از دست دادن عزیزان سخت است ولی این نکته را باید نیز مد نظر داشت که همه ی افعال الهی بر حکمتی خاص واقع شده اند.

چه بسا این موقعیت ها علاوه بر داشتن جکمتی خاص، امتحانی برای اطرافیان نیز شمرده می شود.

«و قطعاً شما را به چیزى از [قبیلِ‏] ترس و گرسنگى، و كاهشى در اموال و جانها و محصولات مى ‏آزماییم و مژده ده شكیبایان را» [بقره/155]

فوائد و ثمرات رضا به قضای الهی:
الف: کسب آرامش:

شاید از بزرگترین دستاورد دنیوی این فضیلت اخلاقی، دستیابی به آرامش باشد.  مسلما کسی که همه چیز را جزیی از حکمت الهی دانست؛ دیگر هر مشکلی که بر سر راهش بوجود آمد، احساس ناراحتی و نگرانی نخواهد داشت. چرا که به حکیم بودن خدا اعتماد کامل دارند. 

امام علی علیه السلام نیز در این رابطه می فرمایند: هرکه به روزی خدا خرسند باشد، برای آن چه از دستش رود اندوهگین نگردد. [نهج البلاغه/ حکمت 349]

شاید از همین جهت است که خداوند در قرآن کریم نیز این نکته را متذکر می شود که وجود من خدا برای بنده کافی و مکفی است: « آیا خداوند برای بنده‌اش کافی نیست؟» [زمر/36]

ب: استجابت دعا:

امام حسن مجتبی علیه السلام: من برای کسی که جز خرسندی (از خدا) در دلش خطور نکند، ضمانت می کنم که خدا او را بخواند و دعایش مستجاب شود. [بحارالانوار/ 71/159]

همچنین خداوند متعال به داوود علیه السلام فرمود: تو می خواهی و من می خواهم و آن چه تحقق می یابد خواست من است؛ پس اگر در برابر خواست من تسلیم باشی، خواسته تو را برآورده سازم و اگر تسلیم خواسته من نشوی تو را در (راه) آن چه می خواهی به رنج در افکنم و سرانجام هم جز خواست من تحقق نیابد. [محجه البیضاء/8/09]

البته بسیاری آثار و نتایج دیگر در رضا به قضای الهی نهفته است که با کمی تفکر و تامل در تعالیم دینی به آنها پی خواهیم برد؛ مواردی چون عدم ایجاد مشکلات روحی و روانی ، انجام رفتارهای صحیح و بدور از خشونت و بی رحمی، حسن خلق و امانتداری و … .

منبه:تبیان